Figure 1Hình 1. Sùi mào gà do virut HPV

1. Căn nguyên của bệnh:

Bệnh sùi mào gà do virut HPV gây nên. Đây là loại virut có ADN và chỉ khu trú ở da và niêm mạc.

Cho tới nay người ta đã xác định được hơn 170 type virut HPV khác nhau, trong đó có khoảng 40 type gây bệnh ở bộ phận sinh dục. Các type virut khác nhau sẽ gây bệnh ở các vùng da, niêm mạc khác nhau, cụ thể:

• HPV type 1,4,5,8,41,60,63…gây bệnh hạt cơm ở da, gan bàn tay, bàn chân.
• HPV type 6,11,13,16,18,55,66…gây bệnh ở niêm mạc. Đặc biệt type 6, 11 gây bệnh ở bộ phận sinh dục, đây là những type ít có nguy cơ gây ung thư. Tuy nhiên, type 16,18 có nguy cơ cao gây ung thư.
• HPV type 5,8 gây bệnh loạn sản thượng bì dạng hạt cơm.

2. Đường lây:

Virut HPV rất dễ lây. Đường lây dễ nhất là qua tiếp xúc da với da, da với niêm mạc, niêm mạc với niêm mạc. Ai cũng có thể bị lây nhiễm HPV, tuy nhiên hầu hết là không bị bệnh. Sức đề kháng tốt có thể loại bỏ hoàn toàn HPV trong vòng 2 năm. Chỉ khoảng 10% người nhiễm HPV có biểu hiện lâm sàng.

• Quan hệ tình dục không an toàn với người bị bệnh: là đường lây lan chủ yếu.
• Các đường lây khác không qua quan hệ tình dục (Non – Sexual Transmission): lây qua tiếp xúc, sử dụng chung dụng cụ, đồ dùng cá nhân của người có HPV, tự tiêm truyền (một người có virut ở tay có thể lây lan sang các vùng khác trong cơ thể), lây qua can thiệp y tế nếu dụng cụ y tế không được tiệt trùng.
• Đường lây ở trẻ em: qua đường sinh đẻ, người chăm sóc trẻ có HPV có thể lây cho trẻ, qua các thủ thuật y tế nếu các dụng cụ không được tiệt trùng, một số trẻ bị nhiễm HPV do lạm dụng tình dục.

Trẻ em là đối tượng dễ bị bệnh nếu bị lây nhiễm HPV (do sức đề kháng, miễn dịch còn yếu).

3. Biểu hiện lâm sàng của bệnh:

•  Thời kỳ ủ bệnh:

Thời kỳ ủ bệnh là từ 3 tuần đến 8 tháng (trung bình 2-3 tháng) tuy nhiên rất khó xác định vì không biết chính xác thời điểm bị lây HPV đầu tiên.

• Thương tổn cơ bản:

Tại cơ quan sinh dục xuất hiện các sẩn, mụn nhỏ li ti, màu hồng nhạt, tập trung thành đám ở quy đầu, thân dương vật, bìu…(nam giới), môi lớn, môi bé, âm hộ, âm đạo…(nữ giới). Các thương tổn này cũng có thể gặp ở xung quanh hậu môn, hầu, họng…Ở trẻ em, do sức đề kháng yếu nên có thể thời gian ủ bệnh ngắn hơn, thương tổn phát triển nhanh hơn so với người lớn.

Figure 2Hình 2, 3. Tổn thương điển hình của bệnh sùi mào gà

4. Chẩn đoán bệnh:

• Chủ yếu dựa vào lâm sàng: Các thương tổn điển hình như mô tả ở trên.
• Các xét nghiệm: Sinh thiết thương tổn để xem hình ảnh mô bệnh học, xác định ADN của HPV, định type để xác định các type HPV có nguy cơ thấp hay nguy cơ cao gây ung thư.

5. Điều trị:

Cho đến nay vẫn chưa có thuốc điều trị diệt virus HPV. Vì vậy mục đích của trị liệu là phá huỷ các sẩn, khối u, sùi, tăng cường miễn dịch toàn thân, tại chỗ để diệt virut.

• Bôi các thuốc phá huỷ các tổ chức sùi, tăng cường miễn dịch: podophylotoxin, fluorouraein, imiquimod (không dùng cho trẻ em dưới 12 tuổi)
• Áp ni-tơ lỏng
• Đốt điện
• Laser
• Nếu thương tổn lan toả thành khối, mảng lớn, phải can thiệp bằng phẫu thuật.

Chú ý: cần theo dõi sát sau điều trị để phát hiện các thương tổn tái phát.

6. Phòng bệnh:

• Quan hệ tình dục an toàn.
• Không sử dụng chung đồ dùng cá nhân của người bị bệnh.
• Thực hiện các quy trình khám, chữa bệnh hiệu quả, an toàn tuyệt đối.
• Cần có những biện pháp hữu hiệu bảo vệ trẻ em, tránh bị lạm dụng tình dục.
• Khi có biểu hiện nghi ngờ bị bệnh, cần đến các cơ sở chuyên khoa để khám và điều trị kịp thời.

Nguồn: Bệnh sùi mào gà, GS.TS. Trần Hậu Khang

Tin: Tri Thị Ánh Tuyết

Ảnh: sưu tầm